Endoprotezoplastyka stawu kolanowego (NFZ/prywatnie)

Czym jest endoprotezoplastyka stawu kolanowego?

Endoprotezoplastyka stawu kolanowego, zwana także wszczepieniem protezy kolana, to chirurgiczna metoda leczenia zaawansowanych chorób zwyrodnieniowych stawu kolanowego. Polega na zastąpieniu uszkodzonych powierzchni stawowych metalowymi i plastikowymi komponentami, które naśladują naturalne ruchy stawu kolanowego. Zabieg ten jest często wykonywany w celu złagodzenia bólu, poprawy funkcji stawu oraz poprawy jakości życia pacjenta. Na Oddziale Klinicznym Traumatologii i Narządu Ruchu w Szpitalu Św. Rafała endoprotezoplastyka stawu kolanowego jest często wykonywanym zabiegiem.

Endoprotezoplastyka stawu kolanowego jest przeprowadzana w sytuacjach, gdy postępujące zmiany zwyrodnieniowe nie reagują na inne formy terapii, zarówno nieinwazyjne, jak i chirurgiczne. Decyzję o wykonaniu tego zabiegu podejmuje się na podstawie intensywnych dolegliwości bólowych oraz znacznego uszkodzenia powierzchni stawowych, widocznych na zdjęciach rentgenowskich. W przypadkach zaawansowanej choroby endoprotezoplastyka okazuje się najbardziej efektywnym rozwiązaniem, pozwalającym na redukcję bólu i przywrócenie lub poprawę ruchomości stawu kolanowego.

Pacjent ma prawo do wykonania zabiegu (w tym również planowanego) na NFZ w dowolnym województwie w Polsce, niezależnie od miejsca, w którym otrzymał skierowanie.

Zabieg endoprotezoplastyki kolana w ramach NFZ – NAJBLIŻSZY DOSTĘPNY TERMIN STYCZEŃ 2025 R.

Typy endoprotezoplastyki stawu kolanowego ze względu na zakres zabiegu

Istnieją dwa główne typy endoprotezoplastyki stawu kolanowego: całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego (TKA, ang. Total Knee Arthroplasty) oraz jednoprzedziałowa endoprotezoplastyka stawu kolanowego (UKA, ang. Unicompartmental Knee Arthroplasty).

Całkowita endoprotezoplastyka stawu kolanowego (TKA) polega na wymianie uszkodzonych przedziałów stawu kolanowego na metalowe i plastikowe komponenty. Jest stosowana w przypadku zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej, reumatoidalnego zapalenia stawów lub innych poważnych uszkodzeń stawu. Główne korzyści to znaczne zmniejszenie bólu i poprawa funkcji stawu, jednak operacja jest bardziej inwazyjna i wymaga dłuższego czasu rekonwalescencji.

Jednoprzedziałowa endoprotezoplastyka stawu kolanowego (UKA) obejmuje wymianę tylko jednego uszkodzonego przedziału stawu kolanowego. Jest zalecana dla pacjentów z uszkodzeniem ograniczonym do jednego przedziału (najczęściej przyśrodkowego – wewnętrzna część stawu kolanowego), co pozwala na mniejszą inwazyjność i krótszy czas rekonwalescencji. Metoda ta jest jednak ograniczona do pacjentów z mniej zaawansowanymi uszkodzeniami stawu, z możliwością późniejszej konieczności całkowitej endoprotezoplastyki.

Wskazania do wykonania zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego

Endoprotezoplastyka stawu kolanowego jest zalecana przede wszystkim w przypadkach:

• Zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej stawów (artrozy) – jest to najczęstsza przyczyna. Pacjenci odczuwają silny ból, sztywność i ograniczenie ruchomości stawu kolanowego, co znacząco wpływa na jakość życia i codzienne funkcjonowanie.
• Reumatoidalnego zapalenia stawów – to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która powoduje stan zapalny stawów, prowadząc do ich zniszczenia. W zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, endoprotezoplastyka może być konieczna.
• Pourazowego uszkodzenia stawu kolanowego – złamania, uszkodzenia więzadeł lub łąkotek mogą prowadzić do poważnych zmian degeneracyjnych w stawie kolanowym, co może wymagać jego wymiany.
• Martwicy aseptycznej (jałowej) kości – to stan, w którym dochodzi do obumierania tkanki kostnej w wyniku zaburzenia ukrwienia.
• Nowotworów kości lub stawów – rzadsze, ale również możliwe wskazanie, zwłaszcza gdy konieczne jest usunięcie zniszczonej przez nowotwór tkanki kostnej.
• Nieskuteczności leczenia zachowawczego – kiedy metody nieoperacyjne, takie jak leki przeciwbólowe, rehabilitacja, zastrzyki dostawowe czy zmiany w stylu życia nie przynoszą ulgi w bólu i poprawy funkcji stawu.

Endoprotezoplastyka kolana – przeciwwskazania:

Choć endoprotezoplastyka kolana jest skutecznym zabiegiem, istnieją pewne przeciwwskazania do jego wykonania.

Przeciwwskazania bezwzględne:

• Aktywne infekcje – istniejące infekcje w okolicy stawu kolanowego mogą prowadzić do powikłań pooperacyjnych.

Przeciwwskazania względne, wymagające przygotowania zarówno pacjenta, jak i implantu:

• Choroby serca i nadciśnienie  – niekontrolowane choroby serca i ciężkie nadciśnienie zwiększają ryzyko powikłań kardiologicznych
• Choroby płuc  – ciężkie choroby płuc, jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, mogą utrudniać oddychanie po operacji
• Zaburzenia neurologiczne, takie jak polineuropatia, które mogą prowadzić do braku kontroli nad stawem kolanowym
• Zaburzenia krzepnięcia krwi  –  skłonność do krwawień lub trombocytopenia zwiększają ryzyko krwotoków
• Choroby skóry  –  ciężkie choroby skórne mogą zwiększać ryzyko infekcji pooperacyjnych.
• Ogólny stan zdrowia  –  wyniszczenie organizmu, niewyrównane zaburzenia metaboliczne czy brak zdolności do rehabilitacji mogą uniemożliwić zabieg
• Zaburzenia psychiczne  – ciężkie zaburzenia mogą negatywnie wpłynąć na współpracę  pacjenta podczas leczenia
• Problemy ortopedyczne  – znaczne deformacje stawu kolanowego lub brak odpowiedniej ilości kości mogą utrudnić lub uniemożliwić umieszczenie protezy

Endoprotezoplastyka stawu kolanowego jest zabiegiem, który niesie ze sobą ryzyko powikłań, ale może znacząco poprawić jakość życia pacjentów, którzy cierpią z powodu przewlekłego bólu i ograniczenia ruchomości stawu kolanowego. Decyzja o przeprowadzeniu operacji jest podejmowana po dokładnej ocenie stanu zdrowia pacjenta oraz rozważeniu wszystkich możliwych opcji leczenia.

Jak wygląda kwalifikacja do zabiegu?

Kwalifikacja do endoprotezoplastyki stawu kolanowego wymaga starannego procesu diagnostycznego i przygotowawczego, który zapewni bezpieczeństwo oraz skuteczność zabiegu.

Podstawą procesu kwalifikacyjnego jest szczegółowy wywiad przeprowadzany przez specjalistę ortopedę. W trakcie wywiadu pacjent zostaje poinformowany o wszelkich istotnych czynnikach związanych z jego stanem zdrowia oraz historią choroby. Następnie przeprowadzane jest dokładne badanie fizykalne, podczas którego oceniana jest ruchomość stawu kolanowego oraz inne istotne parametry, takie jak stabilność stawu.

Dodatkowo konieczne jest wykonanie specjalistycznych badań obrazowych, najczęściej w postaci zdjęć rentgenowskich, a często uzupełniająco rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej. Te badania pozwalają na dokładną ocenę stopnia zaawansowania choroby stawu kolanowego oraz pomagają w zaplanowaniu odpowiednich działań przedoperacyjnych, w tym doborze odpowiedniej wielkości protezy stawu kolanowego, typu implantu, a niekiedy przygotowanie implantu indywidulanego.

Proces przygotowawczy przed zabiegiem endoprotezoplastyki stawu kolanowego obejmuje również:

• Przeprowadzenie zalecanych badań laboratoryjnych w celu oceny ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
• Wykonanie RTG klatki piersiowej w celu oceny stanu zdrowia ogólnego oraz wykluczenia ewentualnych powikłań.
• Uzyskanie zaświadczenia o stanie zdrowia od lekarza specjalisty medycyny rodzinnej oraz od innych specjalistów, którymi opiekuje się pacjent, na przykład kardiologa czy pulmonologa.
• Uzyskanie zaświadczenia od stomatologa potwierdzającego brak ognisk zapalnych w jamie ustnej, co jest istotne ze względu na ryzyko infekcji po zabiegu. W niektórych przypadkach może być również konieczne wykluczenie ognisk zapalnych przez inne specjalistyczne konsultacje, takie jak laryngologa, ginekologa lub lekarza innej specjalności.

Dokładna ocena stanu zdrowia pacjenta oraz staranne przygotowanie przed zabiegiem są kluczowe dla osiągnięcia pozytywnego wyniku endoprotezoplastyki stawu kolanowego oraz minimalizacji ryzyka powikłań.

Przygotowanie i przebieg zabiegu

Endoproteza stawu kolanowego wykonywana jest w znieczuleniu dokręgosłupowym (zewnątrzoponowe lub podpajęczynówkowe co oznacza, że pacjent zostaje znieczulony od pasa w dół) albo ogólnym, decyzję co do sposobu znieczulenia podejmują wspólnie pacjent z lekarzem specjalistą anestezjologii, analizując każdy przypadek indywidualnie podczas konsultacji przedoperacyjnej.

Podczas samego zabiegu chirurg usuwa uszkodzoną część stawu i zastępuje ją protezą. Chirurg przystępuje do działania poprzez nacięcie w okolicy kolana, usuwa uszkodzone fragmenty stawu, a następnie umieszcza endoprotezę, która zastępuje naturalne struktury stawu.

Po zakończeniu zabiegu pacjent jest pod stałą opieką – monitorowany i prowadzony przez proces rekonwalescencji. Ten proces obejmuje rehabilitację fizjoterapeutyczną, aby przywrócić siłę i ruchomość stawu oraz ścisłe kontrolowanie stanu zdrowia, aby zapobiec powikłaniom i zapewnić pełne powrót do aktywności.

Zalecenia po zabiegowe

Zalecenia po zabiegowe po endoprotezoplastyce stawu kolanowego obejmują kilka kluczowych punktów. Przede wszystkim, istotne jest regularne wykonywanie ćwiczeń rehabilitacyjnych pod nadzorem fizjoterapeuty. Te ćwiczenia pomagają poprawić siłę, ruchomość i stabilność stawu. Wsparciem mogą okazać się kule łokciowe stosowane są do czasu uzyskania prawidłowej mechaniki chodu. Należy także ściśle przestrzegać zaleceń lekarza, w tym dotyczących stosowania leków, rehabilitacji i częściowego ograniczenia aktywności fizycznej w okresie pooperacyjnym. Kontrola opuchlizny i bólu jest kluczowa, dlatego regularny kontakt z lekarzem prowadzącym jest niezbędny.